Voortekenen van grote veranderingen

Met drie workshops over nieuw organiseren en enkele prijswinnende uitwerkingen van praktijkcases was DeLimes nadrukkelijk aanwezig op de wereldtop van organisatieontwikkelaars (ODWS) eind augustus in Boedapest. Niet dat het daarom ging natuurlijk, het ging erom er wijzer van te worden. En wijzer word je vooral als je zelf een innovatieve bijdrage levert aan de dialoog.

De wereld is op weg, zo voelt iedereen wel aan, naar nieuwe synchroniciteit. Door de stormachtige ontwikkelingen op het gebied van communicatietechnologie is er een opvallende gelijkloop van gedachten en gebeurtenissen op de planeet. Een voorteken van grote veranderingen.

Waneer, zo vroegen wij ons af, was er eerder zo’n opvallende gelijkloop met dramatische herordeningprocessen als gevolg? Revolutiejaar 1848 is nadrukkelijk kandidaat. Overal in Europa kleurden de steden rood van bloed en revolutie. In Hongarije, in Nederland en andere landen ontstonden parlementaire democratieën. Karl Marx publiceerde in 1848 zijn Kommunistisch Manifest en leverde fel weerwoord aan Richard Adams en anderen die de vrije markt voorstonden. In Amerika liep de eerste manager op aarde om volgens militair model grote organisaties onder controle te kunnen houden.

Meteen al brak er enorm geweld uit, legers van koningen en tsaren vielen de steden binnen en vele tienduizenden in de krochten van de steden levende human resources werden omgebracht of gedeporteerd. Ook in de daaropvolgende eeuw brak felle strijd uit tussen de ordeningsprincipes die in 1848 waren ontstaan. Die botsende principes of ideologieën waren zelfs de oorzaak van twee bloedige wereldoorlogen.

In Hongarije weet men er van mee te praten. Na twee periodes van dictatuur – de fascistische en de communistische, zoals men daar zelf tegenaan kijkt – heeft men nu het kapitalisme omarmd. Omarmd? Nou nee, de Hongaarse intellectuelen zoeken naar een nieuwe weg.

Het toeval wil dat het ODWS-congres werd gehouden in een hotel aan de Donau. Als je dus bij het hotel rechtsaf zou slaan en de Donau op zou varen, dan zou je uiteindelijk via het Rhein-Main-Donaukanaal met je bootje langs ons kantoor komen. Je zou dan min of meer de Romeinse limes gevolgd hebben, de grens waar culturen elkaar in de eerste eeuwen van onze jaartelling elkaar ontmoetten en veel vernieuwing en dus welvaart voortbrachten.

Dat lijkt nog steeds zo te zijn. Terwijl de grote ideologieën, het kapitalisme en het communisme, decennialang aan weerszijden van een soort IJzeren Limes naar elkaar bleven grommen, blijkt in het stroomgebied van Rijn en Donau al eeuwen lang een derde weg naar de toekomst te liggen. ODWS-deelnemers uit deze landen hadden geen enkele moeite elkaar te vinden op wat bij ons het Rijnlandmodel is gaan heten. En dat dit Rijnlandse denken toekomst heeft, werd zelfs door deelnemers van de andere kant van de planeet moeiteloos herkend.

Om daar verdere onderbouwing aan te geven, hebben we onze tijd vergeleken met die van 1848. Toen vonden grote herordeningen plaats doordat het feodale tijdperk plaatsmaakte voor het industriële en grond als belangrijkste ordeningsprincipe vervangen werd door kapitaal. In onze tijd is kapitaal bezig plaats te maken voor kennis, iets dat in weerwil van het vigerend taalgebruik niet bezeten kan worden. Alleen daarom al zijn de structuren uit het industriële tijdperk onhoudbaar. En daar zien we ook alle tekenen van.

In de openingsworkshop hebben Henk Hogeweg en ondergetekende de deelnemers deze historische bril aangereikt om te kijken naar wat op het congres nog slordig non-conventional organisations werd genoemd. In een tweede workshop hebben Fokke Wijnstra en ik met een praktijkcase een tip van de sluier opgelicht van wat wij als de toekomst zien: organising without bosses. Bij sommige deelnemers was de herkenning zo groot dat ze duidelijk geroerd waren. En om daar nog een schepje bovenop te doen heeft Helma Ton in een derde DeLimes-bijdrage laten voelen hoe verschillend leiderschap is organisaties met en zonder bazen. Alle drie de workshops zijn via life stream de wereld overgegaan. Het is duidelijk dat ons hier iets te doen staat. Ten eerste zijn we begonnen een boek te schrijven op basis van deze inzichten. Een boek dat ertoe moet bijdragen dat de huidige omwenteling minder bloedig verloopt dan de vorige. Ten tweede is duidelijk dat DeLimes niet kan stoppen bij de Nederlandse grens, maar nog steeds doorloopt tot in elk geval Hongarije. Op naar een Europese DeLimes dus. En ten derde moet dit congres naar Nederland komen. In het vliegtuig terug zijn daar al plannen voor gemaakt. In 2012 is het idee. Dan loopt de Maya-kalender af en dat is volgens miljoenen mensen op de planeet reden om te denken dat het dan ook uit is met de wereld. Dat zou zomaar eens het geval kunnen zijn met de huidige wereldorde, waaraan we de afgelopen tijd zo gewend zijn geraakt.